I z o h. Mazkur oyati karimada mo‘minlar jamiyatdagi tartib-intizomni izdan chiqaradigan va mehr-oqibat yo‘qolib ketishiga sabab bo‘ladigan uch illatdan qaytarildilar. Bulardan birinchisi, o‘zgalar haqida yomon gumon qilish, ikkinchisi, birovlarning ayblarini axtarib topish uchun orqalaridan josuslik-ayg‘oqchilik qilib yurishdir. Shariati Islomiyada shaxsning zohirda qilayotgan ish-amali va aytgan so‘zi mo‘‘tabardir. Ya’ni, masalan bir kishining muayyan bir ayb yo jinoyatga daxldor ekanligiga aniq hujjat bo‘lmas ekan, uning o‘sha ayb yo jinoyatda gumon qilinishi haromdir. Faqat uning munofiqligi yoki xoinligi aniq bo‘lib qolgan taqdirdagina u haqda yomon gumon qilish va undan hazar qilish vojibdir, Chunki Payg‘ambar alayhis-salom aytganlaridek: «Mo‘min kishi bir teshikdan (ya’ni unda yashirinib yotgan ilon yo chayondan) ikki marta chaqilmaydi». Yuqoridagi oyatda yana g‘iybatdan qaytarildi. G’iybat o‘zi nima? Bu to‘g‘rida payg‘ambarimiz shunday deganlar: «G’iybat — birodaringning ortidan o‘zi eshitib qolsa xafa bo‘ladigan ayb-nuqsonini aytishingdir». Demak bir mo‘minning ortidan unda bo‘lmagan ayblarni unga nisbat berish g‘iybat emas, balki uning haqiga bo‘xton va tuhmat bo‘lar ekan, unda bo‘lgan ayblarni ortidan aytish esa uni sifatlash emas, balki g‘iybat qilish bo‘lar ekin. Endi g‘iybatning naqadar og‘ir gunoh ekanligi xususida mazkur oyatda Alloh taolo tomonidan keltirilgan misol ibratlidir. Chunki aql-hushi joyida bo‘lgan biron inson boshqa bir insonning go‘shtini yeyishni istamaydi. Endi agar o‘sha inson o‘zining birodari bo‘lsachi, yana kamiga o‘lgan holda bo‘lsa-chi! Uning go‘shtini yeyish dunyodagi eng vahshiy hayvon ham hazar qiladigan bir jinoyatdir! Bir mo‘minning ortidan g‘iybat qilish ana o‘shandan-da og‘irroq jinoyatdir! Shuning uchun ham payg‘ambar alayhis-salom: «G’iybat qilish (birovni nohaq) o‘ldirishdan-da yomonroqdir», deganlar.

13. Ey insonlar, darhaqiqat Biz sizlarni bir erkak (Odam) va bir ayol (Havvo)dan yaratdik hamda bir-birlaringiz bilan tanishinglar (do‘st-birodar bo‘lishinglar) uchun sizlarni (turli-tuman) xalqlar va qabila-elatlar qilib qo‘ydik. Albatta sizlarning Alloh nazdidagi eng hurmatliragingiz taqvodorrog‘ingizdir. Albatta Alloh bilguvchi va ogohdir.

I z o h . Ushbu oyatda Islom dinining insoniyat olamiga nisbatan bo‘lgan ko‘z qarashi bayon etilgandir: Birinchidan, barcha insonlar bir ota-onaning farzandlaridir. Ikkinchidan, insonlarning turli el-urug‘larga bo‘linishlari bir-birlari bilan yer yoki moldunyo talashib urush-janjal bilan umr o‘tkazishlari uchun emas, balki bir-birlari bilan tanishib, hamkorlik qilishlari va birgalikda o‘zlari xalifa bo‘lgan zaminni obod qilishlari uchundir. Va nihoyat uchinchidan odamlarning Alloh taolo huzurida obro‘-e’tiborli bo‘lishlari mol-dunyo yoki oliynasab bilan emas, balki Allohdan qo‘rqish va U zot nozil qilgan amr-farmonlarga itoat etish bilan bo‘lur.

14. A’robiylar: «Iymon keltirdik», dedilar. (Ey Muhammad, ularga) ayting: «Sizlar iymon keltirganlaringiz yo‘q, lekin sizlar «Bo‘yinsundik», denglar, (chunki hali-hanuz) iymon dillaringizga kirgan emasdir. Agar sizlar Allohga va Uning payg‘ambariga itoat etsangizlar, U zot sizlarga (qilgan yaxshi) amallaringizdan (ya’ni ularning savobidan) biron narsani kamitmas. Albatta Alloh mag‘firatli, mehribondir».

16. Ey Muhammad, u a’robiylarga ayting: «Sizlar Allohga dininglarni (iymonlaringai haqiqiy ekanligini) bildirmoqchimisizlar?! Holbuki Alloh osmonlardagi va yerdagi bor narsani bilur. Alloh barcha narsani bilguvchidir!»

17. Ular sizga musulmon bo‘lganlarini minnat qilurlar. Ayting: «Sizlar menga musulmon bo‘lganlaringizni minnat qilmanglar. Balki agar (iymoninglarda) sodiq bo‘lsangizlar, Alloh sizlarni iymonga hidoyat qilganini minnat qilur.